Rada Miejska w Żarkach wyraziła zgodę na zawarcie ugody z Gminą Wyznaniową Żydowską w Katowicach. Żarki wypłacą w 2013 rekompensatę pieniężną, a Gmina Żydowska z Katowic wycofa wniosek regulacyjny z dnia 20 września 2001r w sprawie dawnej synagogi w Żarkach przy ul. Moniuszki 2 i zrezygnuje ze wszelkich roszczeń do tej nieruchomości.
W dniu 30 listopada gościem specjalnym w trakcje sesji Rady Miejskiej w Żarkach był przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach Włodzimierz Kac. Spotkał się z radnymi przed podjęciem decyzji w sprawie wyrażenia zgody na zawarcie ugody z Gminą Żydowską. Za uchwałą zagłosowało 13 radnych, jeden wstrzymał się od głosu.

Ugoda dotyczy sprawy, jaka była rozpatrywana przed Pierwszym Zespołem Orzekającym Komisji Regulacyjnej do Spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich działającej na podstawie ustawy z dnia 20 lutego 1997 roku o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej (obecnie przy Ministerstwie Administracji i Cyfryzacji). Wniosek jeszcze w 2001 roku złożyła Gmina Żydowska z Katowic reprezentowana przez Bożenę Wawrzyniak i Włodzimierza Kaca. Wnioskowała o przeniesienie własności nieruchomości położonej w Żarkach przy ulicy Moniuszki 2 o powierzchni 0.2810 ha zabudowanej budynkiem dawnej synagogi.  Sprawa toczyła się z udziałem starosty myszkowskiego, wojewody śląskiego, Gminy Żarki i oczywiście Gminy Żydowskiej. Postanowiono, iż najlepszym wyjściem będzie zakończenie postępowania trwającego ponad 10 lat w postaci ugody. Jak przedstawiają się jej  warunki?

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Katowicach cofa wniosek regulacyjny w sprawie nieruchomości synagogalnej położonej w Żarkach i zrzeka się roszczenia do przedmiotowej nieruchomości obecnie i w przyszłości. W zamian za zrzeczenie się roszczeń zgłoszonych w postępowaniu regulacyjnym przed Komisją Regulacyjną Gmina Żarki wypłaci rekompensatę pieniężną w kwocie 143.300 zł ustaloną na podstawie operatu szacunkowego w terminie wg następującego harmonogramu: pierwsza rata w kwocie 71.650 zł do dnia 31 marca 2013 roku, druga rata 71.650 zł do dnia 30 czerwca 2013 roku.
Kwota rekompensaty została oszacowana tylko w odniesieniu do działki, na które znajduje się budynek dawnej synagogi. W wyniku rozmów w ostatnich miesiącach strona żydowska zrezygnowała z roszczeń do wyceny całego budynku mając na uwadze fakt, iż Gmina Żarki w ostatnim czasie odrestaurowała budynek na potrzeby domu kultury kosztem 5 mln złotych z 85 procentowym wkładem dotacji z Unii Europejskiej.

Radnego Alojzego Zielińskiego interesowała kwestia, czy po wypłaceniu rekompensaty strona żydowska nie będzie już zgłaszała roszczeń do tego budynku.

- Ugoda niniejsza wyczerpuje i zaspakaja w całości roszczenia Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach zgłoszone w niniejszym postępowaniu – powiedział Włodzimierz Kac. – Wycofujemy wniosek sprzed komisji.  Nawet, gdyby był inny przewodniczący Gminy Wyznaniowej w Katowicach to nie ma takiej prawnej możliwości, aby ponownie wystąpił z roszczeniami

Radny Wilhelm Patoń w trakcie dyskusji zarzucił, iż jak to możliwe, iż dzisiaj kupczy się dawną świątynią ofiarowaną Bogu?

- Nasze prawo religijne mówi, iż to nie jest już dzisiaj synagoga, tylko normalny budynek. Polski parlament uchwalił prawa zezwalające gminom wyznaniowym na żądanie odszkodowań za tego typu budynki – wyjaśnił Włodzimierz Kac. - Odszkodowanie dotyczy tylko działki. Zgodziliśmy się na najniższą kwotę z operatu. Podkreślam, iż warunkiem ugody jest to, iż mieszkańcy Żarek pamiętają, iż to była dawna synagoga, dbają o ten budynek, szanują historię i ze względu na to ten kompromis był możliwy.

- Powinniśmy odetchnąć z ulgą, iż ta sprawa znalazła swój finał – skomentowała radna Stanisława Nowak.

Burmistrz Klemens Podlejski podkreślił, iż przedstawiciel wojewody śląskiego biorący udział w postępowaniu przed komisją zaakceptował rozwiązanie w postaci ugody. Dodał, iż za istotne uważa to, że dzisiaj  publicznie można rozmawiać o sprawach żydowskich w Żarkach. – Przeszliśmy długą drogę. Nie ma co ukrywać.  Polacy i Żydzi wspólnie mieszkali w Żarkach przez wieki. Nasze losy splotły się. Dobrze, że dzisiaj o sprawach z przeszłości potrafimy ze sobą normalnie rozmawiać – podkreślił burmistrz.

- Sami Państwo rozumiecie, iż pozostawienie domu bożego bez Żydów byłoby nieracjonalne i szkodliwe dla obu stron. Efekty mówią same za siebie. Dzisiaj dawna synagoga to pięknie odrestaurowany dom kultury. Po raz pierwszy jest taka sytuacja, iż efekty ugody są praktycznie widoczne zanim podpisano dokumenty. Na froncie dawnej bóżnicy wisi tablica pamiątkowa z informacją, iż ten budynek służył kiedyś społeczności żydowskiej.  Sam fakt, iż ja dzisiaj reprezentuję Żydów Żareckich świadczy o tym, iż ich już nie ma. Dawna synagoga służy dzisiaj innym celom, kulturalnym. Mam nadzieję, że ci którzy  korzystają z tego obiektu będą pamiętać o historii tego polsko-żydowskiego miasteczka. Jeśli ta pamięć przetrwa dzięki Państwu to będę za to wdzięczny – powiedział Włodzimierz Kac.

(przygotowała: Katarzyna Kulińska-Pluta, fot. Katarzyna Kulińska-Pluta)