Jeśli ktokolwiek z Państwa chce się podzielić wspomieniami od osób prywatnych, faktami historycznymi związanymi z lokalną historią, archiwalnymi zdjęciami to proszony jest o kontakt:

katarzyna.pluta@umigzarki.pl lub telefonicznie (34) 314 80 36 w. 40. 

Zdjęcia po zeskanowaniu zostaną zwrócone właścicielom.

 

Publikacje nt. dziedzictwa kulturowego do nabycia w Starym Młynie w Żarkach. 

 

Album fotograficzny Dawne Żarki, liczba stron 140.

Wykorzystano 410 archiwalnych zdjęć.  W dniu 20 czerwca 2017 w Sali widowiskowej Domu Kultury w Żarkach odbyła się promocja albumu.  Album powstał we współpracy instytucji:  Urząd Miasta i Gminy Żarki oraz Centrum Rozwoju Lokalnego z Zawierciu i Obywatelskim Komitetem Pamięci Narodowej w Żarkach. W albumie znalazły się podarowane przez mieszkańców zdjęcia wydobyte z albumów rodzinnych, prac dyplomowych, szuflad. Zdjęcia  zawodowców - żareckich fotografów Jana Bożka i Józefa Baciora i amatorów fantastycznie pokazują codzienność, ale i ważne chwile w życiu mieszkańców lokalnej społeczności. Zdjęcia użyczyli: Robert Bacior, Anna Małgorzata Bernacka-Cupial , Wacława Bubel, Stefan Cieślewicz, Teresa Gil, Tomasz Głąb , Jakub Grabowski , Ryszard Halabowski, Andrzej Jakóbczak , Teresa Jarkiewicz, Joanna Jarosz, Irena Kania, Jan Kiser, Leszek Kluszczyński, Małgorzata Mianowska-Stencel, Barbara Michalczyk, Szczepan Mikołajczyk, Monika Mizerska, Wojciech Mszyca, Stanisława Nowak, Zenon Ochocki, Tatiana Ośmiałowska, Wiesław i Jadwiga Podlejscy, Klemens Podlejski, Henryk Rakowski, Henryk Sikorski, Jerzy Sikorski, Agnieszka Skorupa, Jadwiga Stachura, Wanda Stelmaska, Robert Szecówka, Alojzy Zieliński, Krzysztof Zygalski, dr Krzysztof Tabaka, Fundacja Brama Cukermana w Będzinie, Muzeum Częstochowskie, Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Jaworzniku, Szkoła Podstawowa w Żarkach im. Władysława Szafera, Obywatelski Komitet Pamięci Narodowej w Żarkach, Zakład Doskonalenia Zawodowego w Katowicach. (fot: Jacek Pałucha, Centrum Rozwoju Lokalnego w Zawierciu)

Album do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, koszt 60 zł, W przypadku zakupu dwóch egzemplarzy lub więcej cena wynosi 50 zł za książkę.

 

Album Żarki Żydowskie, liczba stron 252.

Album wydany został w języku polskim oraz angielskim i zawiera ponad 300 fotografii. Wydawcą jest Fundacja Brama Cukermana z Będzina, partnerem: Gmina Żarki. Promocja książki odbyła się w Żarkach w dniu 25 kwietnia 2017 w MGOK. Warto jednak wrócić do 2014 roku, kiedy to fundacja została obdarowana kolekcją unikatowych zdjęć z Żarek – miasteczka położonego na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wszystkie zdjęcia są autorstwa żareckiego fotografa – Józefa Baciora. Kolekcja ofiarowana została przez Jolantę i Wojciech Gałeckich, którzy to porządkując po rodzicach będzińskie mieszkanie odnaleźli kilkaset zdjęć. Zdjęcia przechowywał Henryk Joroszyński, który był przyjacielem rodziny Najmanów z Będzina – właścicieli zdjęć. Helena i Szyja (Jehoszua), mieszkali po II wojnie światowej w Będzinie przy ul. Modrzejowskiej 75, gdzie w podwórzu kamienicy prowadzili dobrze funkcjonujący rodzinny interes – krochmalnię. Helena i Szyja pobrali się po wojnie, a każde z nich dźwigało sobie tylko znany bagaż holokaustowej traumy. Mieli jednego syna Heniusia, razem z którym w 1965 roku opuścili Będzin, emigrując do dalekiej Australii. Najmanowie wyjeżdżając, pozostawili w Będzinie pudełko pełne fotografii… Członkowie fundacji Brama Cukermana odnaleźli Henryka Najmana, dziś Henrego Newmana, który przyjechał do Będzina i przekazał fundacji kolekcję zdjęć. Tych z Żarek właśnie.

Drugą część zbioru fotografii stanowi kilkaset zdjęć, które fundacja w formie negatywowych klisz małoobrazkowych od wnuka fotografa – Damian Kota z Żarek. Klisze przechowywane były na strychu domu rodzinnego jako pamiątka po zakładzie fotograficznym dziadka. Wydawnictwo dofinansowane ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego W albumie znajdują się teksty:
- Karoliny i Piotra Jakoweńko – wstęp od wydawcy (historia kolekcji zdjęć Bramy Cukermana)
- Jacka Leociaka – Przedmowa (o znaczeniu fotografii Józefa Baciora jako dokumentu Zagłady Żydów Polskich)
– fragmenty Kehilat Żaki oraz inne wspomnienia – Jowity Bożek
– teksty wspomnieniowe autorstwa Roberta Baciora (syna Józefa Baciora), Wojciecha Mszycy oraz wspomnienia Menasze Oplera

Książka do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, cena: 25 zł, prowadzona jest sprzedaż wysyłkowa.

 

„Pozostało nas tak niewielu wspomnienia z pewnego sztetla” autor Wioletta Weiss Liczba stron 197

W  publikacji znalazły się relacje czterech Polaków: Józefa Morawca (zm. 29 grudnia 2009 r.), Jana Bartłomieja Poznańskiego (zm. 7 kwietnia 2017r.) i Anieli Major (zm.11 maja 2012 r.), znanego rysownika  mieszkającego w Niemczech Roberta Szecówki oraz trzech Żydów, rozproszonych po świecie - Eli Zborowskiego (zm. 10 września 2012r.) z Nowego Jorku i Mordechaja Weinryba (zm. 5 października 2011 r.) z Berlina, Ajzyka Naimana z Izraela. 

- Do Żarek trafiłam przez przypadek. Przygotowywałam film dla niemieckiej telewizji. W Żarkach spotkałam dobrych rozmówców i usłyszałam interesujące  historie. To właśnie te historie chodziły mi po głowie przynajmniej rok. Pomyślałam, że najlepszym wyjściem będą wspomnienia. Wspomnienia autentycznych świadków: Polaków i Żydów, mieszkańców tego miasteczka. Wszystkie relacje dotyczą okresu przedwojennego, trudnych dni okupacji oraz okresu powojennego. Zawierają wzruszające historie, miłe i mniej miłe, bo taka była rzeczywistość i tak czasem układa się życie – mówi Wioletta Weiss, autorka książki. 

Wioletta Weiss to Polka, dziennikarka i autorka filmów dokumentalnych, pracująca w telewizji berlińsko-brandenburskiej i dla kanału niemiecko-francuskiego Arte. Mieszka w Berlinie od lat, pochodzi z Kamienicy Polskiej pod Częstochową. Studiowała germanistykę we Wrocławiu, publicystykę i socjologię w Berlinie. Pracę nad książką rozpoczęła się w 2009 roku. Ostatecznie książka została wydana w 2011 roku. Promocja publikacji miała miejsce w Żarkach w wyremontowanym Domu Kultury (dawnej synagodze) w dniu 5 stycznia 2012 r. W Niemczech  

Książka ukazała się w języku polskim i niemieckim. Publikacja wydana została z finansowym wsparciem Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz Gminy Żarki we współpracy z Obywatelskim Komitetem Pamięci Narodowej w Żarkach. Jej wydawcą jest Europejskie Stowarzyszenie Zbliżenia Wschód/Zachód.  Wstęp do książki napisał prof. dr Feliks Tych, przez wiele lat dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego. Okładkę wykonał Robert Szecówka - rysownik z Żarek, od lat mieszkający w Hamburgu. W współpracę redakcyjną byli zaangażowani: Anna i Roman  Hamerla, Hieronim Borzęcki z Obywatelskiego Komitetu Pamięci Narodowej w Żarkach, Wojciech Mszyca -  z pochodzenia żarczanin, z zawodu dziennikarz, obecnie emeryt, zapalony miłośnik historii i dziedzictwa kulturowego Miasta Żarki oraz Katarzyna Kulińska-Pluta, pracownik Urzędu Miasta i Gminy w Żarkach. 

Książka do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, cena: 25 zł, prowadzona jest sprzedaż wysyłkowa.

 

Czas okupacji. Wspomnienia Józefa Morawca fot. Jan Bożek, liczba stron 33

Publikacja zawiera autentyczne wspomnienia prostego i skromnego mieszkańca Żarek Józefa Morawca. Pan Józef przeszedł do historii miasta Żarki pisząc pamiętnik na temat Żarek i jego mieszkańców. Opowiadał w nim o latach 20. i 30. XX wieku, a także w okresie II wojny światowej. J. Morawiec przez całe życie pracował jako murarz. Jak mawiał budowanie domów jest trudne, ale pisanie jest jeszcze trudniejsze.

Książka ukazała się w 2009 roku, została wydana przez Urząd Miasta i Gminy w Żarkach. W dniu 20 września 2009 r. odbyła się promocja książki na Nowym Rynku - ta część miasta w dniu 2 września 1939 r. została zbombardowana, wiele osób straciło życie, inni domy. Józef Morawiec w bombardowaniu stracił ojca.

- Moim obowiązkiem, jako najstarszego z rodzeństwa było wygrzebanie z popiołu stodoły szkieletu ojca. Zauważyłem, że twarz miał zeskwarzoną, jakby była z innego materiału - brązowa.  Zabrany krzyż niosła matka. Ja tobołek zawinięty z kośćmi ojca na plecach i rydel w drugiej ręce. Poszliśmy na miejsce wiecznego spoczynku – opowiadał Józef Morawiec mieszkaniec ul. Leśniowskiej, w dniu promocji ksiązki. - Na cmentarzu wykopałem dołek na grobie rodzinnym Morawców, gdzie złożyłem kości ojca. A Matka z siostrami wstawiła krzyż na grobie rodzinnym. Potem uklękła i pomodliła się z całą rodziną. W ten sposób wszyscy chowali swoich najbliższych, przywozili ich wozami, wózkami i bez żadnych ceremonii grzebali zwłoki.

Promocja książki odbyła się na kilka miesięcy przed śmiercią Józefa Morawca. Autor pamiętników został pochowany 31 grudnia 2009 roku na cmentarzu parafialnym w Żarkach. 

W pracę nad przygotowaniem pamiętników do druku byli zaangażowani: członkowie Obywatelskiego Komitetu Pamięci Narodowej w Żarkach: Hieronim Borzęcki, Anna i Roma Hamerla,  Wojciech Mszyca oraz pracownicy Gminy Żarki.

Publikacja uzupełniona o fotografie Jana Bożka pokazujące miasto po bombardowaniu stanowi interesujący obraz wojennej rzeczywistości w małym polskim miasteczku. 

Książka do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, cena: 5 zł, prowadzona jest sprzedaż wysyłkowa.

 

 

„Księgi Józefa” Film dokumentalny, reżyser Krzysztof Zygalski, zdjęcia Mieczysław Chudzik, czas 27 minut

Film dokumentalny "Księgi Józefa" w reżyserii Krzysztofa Zygalskiego, przedstawia historię Józefa Morawca, murarza z Żarek - miasteczka na południu Polski - który u schyłku życia postanawia zapisać swoje wspomnienia. Szczere wyznania Józefa wzruszają, bo ich bohater nie kryje wstydliwych dla siebie spraw. Józef był murarzem i przede wszystkim szlachetnym, wrażliwym człowiekiem. W "Księgach Józefa" widzimy polsko-żydowską przeszłość przedwojennych Żarek - małego miasteczka północnej Jury Krakowsko-Częstochowskiej oraz tragizm wojny. Wojny, która bezpowrotnie zniszczyła dawną społeczność żydowską w Żarkach oraz zabiła ojca Józefa.

Premiera filmu odbyła się 29 grudnia 2009  r. w czasie Sesji Rady Miejskiej w Żarkach.

Film do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, cena: 15 zł, prowadzona jest sprzedaż wysyłkowa.

 

„Żarki, dzisiaj zaczęło się wczoraj” Film dokumentalny, reżyser i scenarzysta Krzysztof Zygalski, zdjęcia Mieczysław Chudzik,   czas 50 minut,

Ta filmowa opowieść o Żarkach rozpoczyna się przed II wojną światową. To były inne Żarki. Zamieszkiwali w nim Żydzi i Polacy. Wojna zmieniła to. Dramat dosięgnął wszystkich. Żydowska część społeczności Żarek zginęła w obozach zagłady. Cierpień doświadczyli Polacy. Gdy wojna skończyła się wszyscy, ci którzy przeżyli zrozumieli, że już nigdy nie będzie, tak jak było. W filmie występują mieszkańcy Żarek – świadkowie i mimowolni uczestnicy wojennych wydarzeń. Od tragicznych wypadków upłynęło wiele lat. Byli wówczas bardzo młodymi ludźmi. Ich wspomnienia są wciąż żywe, a autentyczność relacji jest poruszająca. Na ekranie pojawiają się: Jadwiga Bojanek, Barbara Maślankiewicz, Jan Poznański, Jan Podlejski, Stefan Święciak – mieszkańcy Żarek oraz Motek Weinryb – urodzony w Żarkach, ale końca swoich dni doczekał w Berlinie. W realizację filmu byli zaangażowani mieszkańcy i przedsiębiorcy z terenu Gminy Żarki oraz uczniowie Gimnazjum w Żarkach.

Prace nad filmem nabrały tempa, kiedy Gmina Żarki uzyskała dofinansowanie na projekt  pt. „Zajęcia edukacyjne połączone z przygotowaniem filmu dokumentalnego nt. przeszłości Żarek”.  Zadanie zostało współfinansowane ze środków Samorządu Gminy Żarki oraz Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach PROW 2007 – 2013 wdrażanego przez Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego. Koszt całości 37 360 zł, dofinansowanie uzyskanie ze Stowarzyszenia Partnerstwo Północnej Jury wyniosło: 21 680,40 zł.

Premiera filmu odbyła się 1 lutego  2013r.  w MGOK w Żarkach. Relacja z premiery: /aktualnosci_span/2135

Film do nabycia w Muzeum Dawnych Rzemiosł w Starym Młynie w Żarkach, www.muzeumzarki.pl, cena: 15 zł, prowadzona jest sprzedaż wysyłkowa.